“Mensen met triple problematiek horen overal een beetje thuis, dus overal net niet”

“Mensen met triple problematiek horen overal een beetje thuis, dus overal net niet”

Een combinatie van een verstandelijke beperking, psychische klachten en een verslaving. Dat klinkt ingewikkeld. En dat is het ook, volgens GZ-psycholoog en onderzoeker Neomi van Duijvenbode. Zij behandelt en onderzoekt mensen met triple problematiek. Met drie problemen tegelijk, dus. “Er bestaat geen kant-en-klare behandeling voor deze cliënten. Er is maatwerk nodig.” 

“Soms weten behandelaren niet wat ze ermee aan moeten,” vertelt Neomi. Sinds een aantal jaar onderzoekt én behandelt ze cliënten met triple problematiek. “Het is ook ingewikkeld. Je ziet niet direct waar de problemen vandaan komen. Als iemand bijvoorbeeld erg onrustig is, dan kun je je afvragen of dat door de ADD komt. Maar het zou ook kunnen komen door de invloed van drugs. Probeer dat maar eens vast te stellen. Als problemen niet herkend worden, krijgen cliënten niet de hulp die ze nodig hebben.” 

Over de schutting 

En dat zorgt weer voor het hete-aardappel-effect. “Cliënten met meerdere problemen horen overal een beetje thuis, en dus overal net niet. Omdat ze vaak niet goed geholpen kunnen worden bij een organisatie, worden ze over de schutting van een andere organisatie gegooid. ‘Deze cliënt hoort hier niet, want hij heeft een verstandelijke beperking,’ zegt de verslavingszorg dan bijvoorbeeld. Ze vinden dan dat de cliënt in de gehandicaptenzorg thuishoort. Maar het probleem is: hij past niet in één hokje. Daarom moeten de sectoren van verschillende hokjes samenwerken. Want door cliënten weg te blijven schuiven, help je ze niet verder. Hun problemen worden dan alleen maar erger.” 

Samenwerken 

Om een cliënt met een verstandelijke beperking, psychische klachten en een verslaving te helpen, moet je dus de krachten bundelen. “Binnen de eigen sector, maar ook daarbuiten. Je moet je samen verantwoordelijk voelen. Trajectum werkt op het snijvlak van de GGZ, gehandicaptenzorg en de forensische zorg. Daardoor kunnen we al veel zelf oppakken. Maar dat neemt niet weg dat je moet samenwerken. 
We werken bijvoorbeeld samen met Tactus; zij weten extra veel over verslavingszorg. We delen kennis, overleggen, doen onderzoek. Soms geven we zelfs samen behandelingen. Zo hebben wij cliënten die ambulante zorg krijgen, maar die ook hulp krijgen van een verslavingsspecialist van Tactus. De cliënt zit dan bij ons in zorg, maar de hulp van Tactus zit ook in ons systeem verwerkt.” 

Verschillende brillen 

Maar hoe werkt een cliënt dan uiteindelijk aan alle drie de problemen? “Dat doen we met een geïntegreerde aanpak: we pakken alle problemen op hetzelfde moment aan. We onderzoeken wat de problemen met elkaar te maken hebben, en daar spelen we op in. We kijken met verschillende brillen naar de cliënt. Hij past niet direct binnen een hokje. Er zijn zoveel combinaties van stoornissen en verslavingen. Er bestaat nou eenmaal geen kookboekbehandeling voor deze mensen: er is maatwerk nodig.”

Veilig herstellen  

Een van de methodes die Trajectum gebruikt bij triple problematiek is seeking safety. Dat is een behandelsoort voor mensen met een lvb, een verslaving en traumaproblemen. “Die laatste twee maken elkaar vaak erger. Drugs of alcohol worden bijvoorbeeld vaak gebruikt voor het wegstoppen van nare herinneringen. Daardoor kun je de herinneringen moeilijker verwerken. En doordat je onder invloed bent, loop je weer een grote kans om in onveilige situaties te komen. Dan kan er een nieuw trauma ontstaan. Het is dus belangrijk aan beide problemen tegelijk te werken. Alles draait hierbij om een veilig gevoel. We laten cliënten zien dat het veilig is om de volgende stap te zetten. En hoe ze op een veilige, gezonde manier aan hun problemen werken.”

Creatief

Op 2 februari spreekt Neomi op het online Jaarcongres LVB. “Het belangrijkste wat ik wil vertellen is dat behandelaren creatief moeten zijn als het gaat om triple problematiek. Want dat het complex is, betekent niet dat je deze cliënten niet kunt helpen. En wat ik ook hoop over te brengen aan zorgmedewerkers: je staat niet alleen. Je hebt veel collega’s die je kunnen helpen, binnen én buiten je organisatie en sector. Zonder samen te werken kunnen we dit niet. En dat is ook het mooie. Wat de ene niet kan, kan de ander wel.” 

Eén van de beelden uit de presentatie van Neomi op het jaarcongres LVB.
 

OVER NEOMI

Neomi van Duijvenbode is GZ-psycholoog bij Trajectum, en daarnaast in opleiding tot klinisch psycholoog en psychotherapeut. Ook is ze onderzoeker bij Trajectums Kenniscentrum. In 2019 won Neomi de Service to the field-prijs. Deze prijs wordt uitgereikt door AAIDD, een Amerikaanse vereniging voor verstandelijkgehandicaptenzorg. Ieder jaar wint iemand die iets bijzonders doet voor de verbetering van gehandicaptenzorg. Neomi kreeg de prijs vanwege haar onderzoek naar en behandeling van mensen met triple problematiek.